Οικογενειακός Προγραμματισμός:

Εισαγωγή

Η σεξουαλική ζωή είναι ένα βασικό ένστικτο της αναπαραγωγικής ηλικίας, που προάγει την ψυχική και σωματική υγεία. Αυτά σχετίζονται άμεσα και έμμεσα με το πολιτισμικό, μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο, όπως και με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις του ατόμου.

Ο οικογενειακός προγραμματισμός (Ο.Π.) είναι μία παγιωμένη πρακτική που ασχολείται με την ενημέρωση και την συμβουλευτική, καθώς και όλων των ενδεδειγμένων μέσων που πρέπει να ακολουθήσει ένα ζευγάρι, ώστε να τεκνοποιήσει τον επιθυμητό αριθμό παιδιών την κατάλληλη χρονική περίοδο.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι οι σωστές κατευθυντήριες οδηγίες από την μαία για τα θέματα που τίθενται προς συζήτηση. Τα θέματα αυτά λοιπόν, αφορούν την αποφυγή ανεπιθύμητων κυήσεων, κάνοντας διεξοδική αναφορά στις μεθόδους αντισύλληψης, το γεννητικό σύστημα και τις σεξουαλικές σχέσεις, δίνοντας βαρύτητα στην πρόληψη των σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων (ΣΜΝ).

Όλα τα παραπάνω, είναι η βάση για μία υγιής σεξουαλική ζωή, καθώς και μία καλή ψυχική ισορροπία ανάμεσα στο ζευγάρι.

Ποια η σημασία του Οικογενειακού Προγραμματισμού;

Με τον όρο Οικογενειακός Προγραμματισμός (Ο.Π.) γίνεται αναφορά στο δικαίωμα – υποχρέωση του ζευγαριού να επιλέξει πότε και πόσα παιδιά επιθυμεί να αποκτήσει. Είναι μία διαδικασία πρόληψης για την προστασία της υγείας όλων των μελών της οικογένειας και μέσω της σωστής συμβουλευτικής να μπορούν να αναλάβουν υπεύθυνα τον ρόλο του γονέα.

Το περιεχόμενο του Ο.Π. περιλαμβάνει πολλούς τομείς όπως είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, οι μέθοδοι αντισύλληψης, η στειρότητα, τα ΣΜΝ, η υιοθεσία, ακόμα και ζητήματα, όπως είναι η ενημέρωση για τεστ ΠΑΠ, η εξέταση των μαστών και η τεχνική αυτοεξέτασης.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο Ο. Π. επιτρέπει στο ζευγάρι να αποφασίσει με ωριμότητα τον επιθυμητό για αυτούς αριθμό παιδιών, αλλά και τα διαστήματα που θα μεσολαβήσουν ανάμεσα στις κυήσεις. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω τις σωστής καθοδήγησης από τη μαία για τις διαθέσιμες αντισυλληπτικές μεθόδους, όπως και για τυχόν θεραπεία της υπογονιμότητας.

Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Οικογενειακού Προγραμματισμού στην κοινωνία;

Ο θεσμός της οικογένειας προϋπάρχει από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Ένας από τους κυριότερους στόχους της, είναι η βιολογική αναπαραγωγή της κοινωνίας, ώστε να αναπτύσσονται οι ανθρώπινες σχέσεις. Επιπλέον, αναπόσπαστο κομμάτι είναι η εκπαίδευση και η κοινωνικοποίηση των ατόμων, αλλά και η προετοιμασία τους για την ομαλή μετάβασή τους στην γονεϊκότητα.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων έχουν την υποχρέωση να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα μέσω του Ο. Π. λαμβάνοντας υπόψιν μερικούς παράγοντες. Ορισμένοι από αυτούς είναι η οικονομική κατάσταση του ζευγαριού, η ηλικία τους, η σωματική και ψυχική τους υγεία, αλλά και η επιθυμία και των δύο συζύγων για αυτό το βήμα στη ζωή τους.

Οι μέλλοντες γονείς θα πρέπει να έχουν σταθμίσει όλους τους παραπάνω παράγοντες πριν πάρουν την απόφαση να μεταβούν στην γονεϊκότητα. Συνοψίζοντας, ο Ο. Π. έχει ως ρόλο την εξασφάλιση της ψυχικής και σωματικής υγείας όλων των μελών της οικογένειας.

Πώς πρέπει να συμβάλλει η μαία;

Ο Οικογενειακός Προγραμματισμός σαν θεσμός και μέσω της υλοποίησης προγραμμάτων αγωγής υγείας και σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης από μία μαία, αποσκοπούν στην ενημέρωση, την εκπαίδευση και την κοινωνικοποίηση των νέων, πάνω σε θέματα που αφορούν την σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και στην υιοθέτηση υγιών σεξουαλικών συμπεριφορών.

Ο διάλογος, η υπευθυνότητα, η αποδοχή της ατομικής ελευθερίας και της διαφορετικότητας πρέπει να αποτελούν τα βασικά στοιχεία της ενημέρωσης από τη μαία. Ταυτόχρονα, μερικά από τα θέματα που πρέπει να θίγονται σε αυτή την ενημέρωση είναι η ανατομία και η φυσιολογία του γεννητικού συστήματος, η υγιεινή, η πρόληψη από ΣΜΝ, οι αντισυλληπτικές μέθοδοι, οι ανθρώπινες σχέσεις και η οριοθέτηση αυτών για την αποφυγή σεξουαλικής κακοποίησης και γενικά την εξάλειψη όλων των κοινωνικών προβλημάτων που παρουσιάζονται στις μέρες μας.

Ενημέρωση για έλεγχο ΣΜΝ

Η μαία κατά τη διάρκεια του Οικογενειακού Προγραμματισμού, οφείλει να ενημερώσει το ζευγάρι τόσο για την ύπαρξη των ΣΜΝ, όσο και για τον τρόπο μετάδοσής τους. Έκτοτε, είναι υπεύθυνη για την σωστή καθοδήγηση του ζευγαριού, όσο αφορά τον τρόπο, αλλά και τα μέτρα πρόληψης που πρέπει να ακολουθήσει για την αποφυγή μετάδοσης του κάθε ιού. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειωθεί ότι ο εμβολιασμός είναι μέτρο πρόληψης των εν λόγω νοσημάτων και για να πραγματοποιηθεί με επιτυχία πρέπει να υπάρχει κατάλληλη και έγκυρη ενημέρωση.

Αν πάρα ταύτα η πρόληψη των ΣΜΝ αποτύχει για κάποιον λόγο και σε ένα τυχαίο προληπτικό έλεγχο η μαία διαπιστώσει την ύπαρξη κάποιας μόλυνσης, τότε κρίνεται αναγκαίο να δοθούν κατευθυντήριες οδηγίες ώστε να παρθεί η κατάλληλη θεραπεία. Αυτό που αξίζει να τονιστεί από την μαία είναι ότι η θεραπεία που θα δοθεί στη γυναίκα, πρέπει να ακολουθηθεί πιστά και από τον σύντροφό της.

Ενημέρωση για διενέργειες προληπτικού ελέγχου

Μέσα στα πλαίσια του Ο.Π. η μαία είναι υποχρεωμένη να αναδείξει την αναγκαιότητα για εφαρμογή συστηματικού προληπτικού ελέγχου, ανάλογα την ηλικία και την σεξουαλική δραστηριότητα της γυναίκας.

Μέσα σε αυτόν τον προληπτικό έλεγχο, συμπεριλαμβάνεται η γυναικολογική εξέταση των έσω και έξω γεννητικών οργάνων, η εξέταση του μαστού, ένας πλήρης εργαστηριακός έλεγχος, εκ των οποίων είναι το τεστ Παπανικολάου, η καλλιέργεια κολπικού υγρού, η μαστογραφία και ο υπέρηχος των έσω γεννητικών οργάνων, ανάλογα βέβαια το ιστορικό της κάθε γυναίκας και τα εκάστοτε ευρήματα.

Ενημερωτικές παρεμβάσεις σύγχρονων μεθόδων αντισύλληψης

Η ενημέρωση του ζευγαριού για θέματα ανατομίας και φυσιολογίας του γεννητικού συστήματος είναι αρμοδιότητα της μαίας. Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια του Ο. Π. η μαία έχει την υποχρέωση να κάνει διεξοδική αναφορά στις διαθέσιμες αντισυλληπτικές μεθόδους για το κάθε ζευγάρι, τον τρόπο εφαρμογής τους, τους κινδύνους που ενέχουν, καθώς και την αποτελεσματικότητα τους.

Είναι αναγκαίο να τονιστεί πως τα μέτρα αντισύλληψης πρέπει να λαμβάνονται από την πρώτη κιόλας σεξουαλική επαφή, αφού όμως γίνει η επιλογή από τους ίδιους τους συντρόφους για την μέθοδο που ταιριάζει περισσότερο στην περίπτωση τους και ικανοποιεί τις ανάγκες / επιθυμίες τους.

Συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη

Η μαία είναι εκπαιδευμένη με τα κατάλληλα εφόδια για να μπορεί να εξηγεί και να λύνει απορίες πάνω σε θέματα σχετικά με τις γενετήσιες σχέσεις. Έχει πολλές γνώσεις και εμπειρία, με αποτέλεσμα να προσεγγίζει τους ανθρώπους, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη τους.

Παράλληλα, φροντίζει να συμβάλλει στη δημιουργία καλύτερων οικογενειακών σχέσεων και στη σύσφιξη των δεσμών, γονέων και παιδιών, μέσω της ψυχολογικής υποστήριξης.

Συμπεράσματα

Συμπερασματικά, στον Οικογενειακό Προγραμματισμό η γυναίκα ή το ζευγάρι ενημερώνεται και συλλέγει δεδομένα για την σεξουαλική δραστηριότητα, τις μεθόδους αντισύλληψης και τον τρόπο πρόληψης από τα ΣΜΝ και σκοπός τους είναι να καθορίσουν τη γονιμότητά τους και να πάρουν υπεύθυνες αποφάσεις.

Χριστίνα Κούστα
Φοιτήτρια Μαιευτικής (τελευταίο ακαδημαϊκού έτους)
Συνεργάτης Εμβρυομητρικού Ιατρού